ЖАҢАЛЫҚТАР
Бұрынғы күйеуі бензин құйып өртеген әйелдің шағымы бойынша іс: алдын ала сот тыңдауы басталды
Алматыда бұрынғы күйеуі бензин құйып өртеген әйелдің арызы бойынша істе алдын ала сот басталды. Бұл жөнінде адвокат Айнара Айдархан Азаттыққа хабарлады.
Сот басталмай тұрып өткен баспасөз жиынында жәбірленуші Индира Тергеубаева мен адвокаттары құқық қорғау органдарының әрекетсіздігі салдарынан бір адам өліп (жәбірленушінің бензин құйып, өртеген бұрынғы күйеуі өрт кезінде қаза болған), бір адам мүгедек болып қалғанын айтып, "істе бір ғана адам күдікті танылған, біз мұнымен келіспейміз, кемінде төрт адам жауапқа тартылуы керек" деп мәлімдеді. Олар "сот кінәлілерді жазалауы тиіс, сот әділ өтеді" деп үміттенеміз деді. Олардың сөзінше, өрттен кейін бес операцияны бастан кешірген Индира Тергеубаева прокуратураның табалдырығын тоздырып жүріп, 20 айдан кейін әрең "жәбірленуші" статусына ие болған. Іс төрт рет жабылып, жәбірленуші жақ президент пен ішкі істер министрінің қабылдауына жеткен кезде ғана жылжи бастаған.
Адвокат Айнара Айдарханның Азаттыққа айтуынша, 21 қарашада өткен алдын ала сот тыңдауы кезінде жәбірленуші тарап істі Алмалы емес, Жетісу аудандық сотында қарауды өтінген. Сот өтінішті мақұлдаған.
"Қаза болған адам Жетісу ауданында тұрғандықтан және полицейлердің немқұрайлығы да осы жерде болғандықтан соттылық бұзылды деп санайтынымызды жеткіздік. Сот келісіп, істі Жетісу аудандық сотына берді. Біз өзге де өтініштер түсірдік. Егер ешкім шағым түсірмесе, 15 күннен кейін іс басқа сотта қаралады" деді адвокат Айнара Айдархан.
Алматыда бұрынғы күйеуі бензин құйып өртеген, соның салдарынан мүгедек болып қалған Индира Тергеубаеваның бастан кешіргені бұған дейін ақпарат құралдарында жазылған. Бір күн бұрын ол The Qazaq Times басылымына берген сұхбатында бұрынғы күйеуінен көрген құқай мен өрттен кейінгі көрген азабын айтып, тауыса алмаған еді.
Айтуынша, бұрынғы күйеуі оны аңдып, мазасын ала бергеннен кейін көші-қон полициясына шағымданған. Полиция сот арқылы оны елден депортациялап, бес жыл бойы Қазақстанға кіруіне тыйым салу туралы шешім шығарған. Алайда сот шешімі орындалмаған. Құзырлы органдар шешімді орындауға да күш салмаған дейді Тергеубаева.
Ақыры Тергеубаева ашқан дүкенге бұрынғы күйеуі 2022 жылы желтоқсанда барып, "бәрібір менімен бірге боласың, мына дүниеде болмасаң да, ана дүниеде бірге боламыз" деп дүкенге от қойған. Күйеуінің өзіне бензин шашып өртегенін сұхбатта ол былайша баяндайды.
"Бірінші шашқан бензин оң көзіме құйылып кетті. Көзім ашып, оң көзімді аша алмадым. Сол арада "мен сені өлтіруге келдім, бүгін екеуіміз өлеміз, бұл дүниеде менімен бірге болғың келмесе, о дүниеде менімен бірге боласың"деп мені өлтірмекші болды. Жүгіріп барып терезені қағуға ғана шамам жетті....Ол мені дүкеннің ішінде қуалап жүріп, үстіме бензин құйып жүрді. Сонан кейін сөмкесін ашып, бір нәрсені ала бастады. Жанына барып қарасам, кесілген мылтығы бар екен. Сол мылтықты алмақшы болып еді, құдай оңдап замок ашылмай қалды. Сол кезде бар күшіммен оны итеріп жібердім. Ол жығылып барып "жарайды, олай болмаса былай өлесің деп қолындағы автомататты оттықты (горелкасын) қосты. Сол кезде жарылыс болды..." дейді Индира Тергеубаева сұхбатта.
Оның сөзінше, бірнеше рет жарылыс болған. Жарылыстың қуатынан ол бірнеше метр жерге ұшып кеткен.
"Құдықтың түбіне екі қолыммен, тіземмен құладым. Шаштарым өртеніп, жерге түсіп жатыр. Екі қолым әппақ болып кеткен. Терім сыпырылып, қаным араласып түсіп жатыр. Қарасам, жан жақта полиция қызметкерлері жүр, бірақ маған жолаған жоқ. Тек біреуі ғана келіп, екі қолы қалтасында, "іште тағы кім бар?" деп сұрады. Бұрынғы күйеуімнен басқа ешкім жоқ дедім. Ол бұрылды да кетіп қалды" дейді Индира Тергеубаева.
Осы өрттің салдарынан ол ауруханада 50 күннен астам жатып, бес операцияны бастан кешірген. Екінші топ мүгедектігін алған.
Жәбірленуші жақтың сөзінше, Тергеубаева '"Немолчи" қорына хабарласып, журналистерге шығып, прокуратураның табалдырығын тоздырып жүріп, 20 ай өткенде ғана жәбірленуші статусына ие болған. Осы уақыт аралығында іс төрт рет жабылған. Президент пен ішкі істер министрінің жеке қабылдауына жазылдық дегенде ғана іс жылжыды дейді олар.
Олардың пікірінше, "құқық қорғау органдарының әрекетсіздігі салдарынан бір адам өліп, бір адам мүгедек болып отыр. Егер депортация туралы шешім орындалғанда жағдай бұлай ушықпас еді" деп санайды. Олар істе бір емес, төрт күдікті болуы керек деп есептейді.
"Бір ғана күдікті бар. Мұнымен толық келіспейміз. Біздің ойымызша, төрт күдікті болуы керек. Екеуі көші-қон қызметінің өкілдері, екеуі - учаскелік полицей. Бірақ неге екені белгісіз, прокуратура полиция департаментімен бірге тек бір адамға қатысты шешім шығарған. Немқұрайлықтың соңы қандай ауыр жағдайға келіп отырғанын олар түсінбейтін сияқты" деді 20 қараша күнгі баспасөз жиынында Айнара Айдархан.
"Біз шындыққа жеткенше тынбаймыз. Шындық шындық болып қалуы керек" деді Индира Тергеубаева жиында.
Алматы қаласының прокуратурасы әзірге бұл іс бойынша түсініктеме берген жоқ
Басқа да жаңалықтар
Житомир маңында қуатты жарылыстар болды. Қаза тапқандар мен жараланғандар бар
2 шілде күні Украинаның солтүстік-батысы бөлігіндегі Житомир қаласының маңында болған екі қуатты жарылыс салдарынан екі адам қаза тауып, кемінде 24 адам жараланған. Зардап шеккендер арасында төрт бала бар. Житомир полициясының мәліметінше, жарылыстар жергілікті уақыт бойынша кешкі сағат алтының шамасында Березина ауылының маңында болған.
Житомир қалалық кеңесі алғашында жарылыстар айналма жолдан тыс орналасқан жанармай құю стансасында болды деп хабарлады.
"Киев бағытындағы тасжолдың бойында, айналма жолдан кейін тұрған жанармай бекетінде жарылыс болды. Қазір оның себебі анықталып жатыр. Шұғыл қызметтердің бәрі оқиға орнына дереу жетті. Сабыр сақтаңыздар. Ақпарат жаңартылып отырады", – деп жазылған Житомир мэриясы мәлімдемесінде.
Жарылыстар салдарынан Березина ауылында орналасқан екі өндіріс нысаны толығымен жойылғаны кейінірек белгілі болды. Оған қоса, тұрғын үйлер қирап, үш электр желісі зақымданған. "Житомироблэнерго" акционерлік қоғамының мәліметінше, жарылыстар салдарынан 735 үй жарықсыз қалған.
Бұл оқиғаға байланысты жағдайды Украина президенті Владимир Зеленский жеке бақылауына алды деп мәлімдеді президент кеңсесі басшысының орынбасары Виктор Микита.
Әзербайжан СІМ Ресейдің Бакудегі елшісіне наразылық білдірді
2025 жылғы 2 шілдеде Әзербайжанның сыртқы істер министрлігі Ресейдің Бакудегі елшісі Михаил Евдокимовты министрлікке шақыртты. Министрліктің ресми сайтында жарияланған мәлімдемеде ресми Баку Ресей елшісіне "екі ел арасындағы қарым-қатынастарға нұқсан келтірген, достыққа жат әрекеттер мен қадамдарға байланысты Әзербайжан тарапының наразылығын" жеткізгені айтылған.
"27 маусымда Екатеринбург қаласында әзербайжандықтардың үйлеріне жасалған рейдтер барысында екі отандасымыздың қазасы мен бірнешеуінің ауыр жаралануына алып келген заңсыз әрекеттер қатты алаңдаушылық тудырғаны Ресейдің құқық қорғау органдарының назарына тағы да салынды. Марқұмдардың сүйегіндегі зорлық-зомбылықтың айқын белгілері мен сараптама қорытындылары оқиғаның Ресей тарапы ұсынған ресми нұсқасына қайшы келетіні көрсетілді. Ресейлік бұқаралық ақпарат құралдарында осы рейдтерге байланысты ұлтына бола бөліп-жару көріністері қылаң беріп жатқаны, ал әзербайжандарға "этностық қылмыстық топ" деген айдар тағу мүлде жол беруге болмайтын әрекет екені атап айтылды", – делінген Әзербайжан СІМ мәлімдемесінде.
Министрлік Ресей жағынан бұл оқиғаға байланысты "ресейлік құқық қорғау органдары жіберген заң бұзу фактілері мұқият әрі әділ тергеліп, кінәлілер жауапқа тартылады" деп күтетінін мәлімдеді. СІМ Бакудің ұстанымын "Ресейдің ішкі ісіне араласу" деп көрсетудің жөнсіз екенін айтқан. Ресейлік "Sputnik" ақпарат агенттігі қызметкерлерінің ұсталуына байланысты Мәскеудің ресми өкілдерінің сын-ескертпелері де "негізсіз" деп мәлімдеген Әзербайжан СІМ.
2 шілде күні Ресейдің Федерация кеңесінің мүшесі Андрей Клишас Әзербайжанды "Ресей азаматтары үшін қауіпсіз емес ел" деп атады. Сәрсенбіде Ресейдің Бакудегі елшілігі жариялаған хабарламада "кейінгі бір күнде елшілікке Әзербайжан Республикасы аумағында жүрген Ресей азаматтарынан, соның ішінде туристік мақсатпен келгендерден де көптеген арыз-өтініш түсті. Олар өздері тұрып жатқан үйге үстіне жай киім киген адамдар (кейбірі өзін полиция қызметкерімін деп таныстырған) келіп, ресейліктерден бұл елге қандай мақсатпен келгенін сұрап, құжаттарын тексергенін, кейбір азаматтар өздеріне және отбасы мүшелеріне күш қолданылғанын айтты" деп жазылған.
АҚШ Иранның МАГАТЭ-мен әріптестіктен бас тартуын қабылдауға болмайтын шешім деп атады
АҚШ Иранның Халықаралық атом энергиясы агенттігімен (МАГАТЭ) ынтымақтастықты тоқтату туралы шешімін сынға алды.
Иранның мемлекеттік басылымдары ел президенті Масуд Пезешкиан 2 шілде күні жақында Иран парламенті қабылдаған заңға қол қойғанын хабарлады. Ол заң БҰҰ-ның ядролық қадағалау органымен Иранның өзара ынтымақтастығын тоқтатуды көздейді.
АҚШ Мемлекеттік департаментінің өкілі Тэмми Брюс сәрсенбі күні өткен баспасөз брифингінде Тегеранның шешімін "қабылдауға келмейтін" әрекет деп атап, Иранды МАГАТЭ-мен толық ынтымақтастықты дереу қайта қалпына келтіруге шақырды.
29 маусым күні CBS телеарнасына берген сұхбатында МАГАТЭ басшысы Рафаэль Гросси Иран байытылған уран өндіруді қайта бастауға қажет техникалық мүмкіндіктерді сақтап отырғанын және бұл өндірісті бірнеше ай ішінде қалпына келтіре алатынын мәлімдеген еді. Оның сөзінше, АҚШ пен Израильдің Иранның ядролық нысандарына жасаған соңғы шабуылдары айтарлықтай зиян келтіргенімен, ол нысандарды біржолата істен шығармаған.
АҚШ президенті Дональд Трамп пен Пентагон басшысы Пит Хегсет бұған дейін бірнеше рет мәлімдеме жасап, АҚШ-тың әуе шабуылдарына ұшыраған Иран нысандары "толығымен жойылды" деп айтқан болатын.
Сәрсенбі күні Пентагон Иранның ядролық бағдарламасы екі жылға кейінге шегерілді деп мәлімдеді.
Ереванда ресейлік миллиардер Карапетянның компаниясында тінту жүргізілді
2 шілде күні Армения астанасы Ереванда тегі армян ресейлік кәсіпкер Самвел Карапетянға тиесілі "Ташир" компаниясының кеңсесінде тінту жүргізілді. Арменияның Тергеу комитеті бұл тінту тергеліп жатқан қылмыстық іс аясында "шұғыл тергеу амалдары" ретінде жүргізіліп жатқанын мәлімдеді.
Осы оқиға болып жатқан кезде Армения парламенті Карапетянға тиесілі "Арменияның электр желілері" электр энергиясын тарату компаниясын мемлекет меншігіне алу туралы заң жобасын алғашқы оқылымда қабылдады.
Бұған дейін "Ташир" компаниясы президентінің бірінші орынбасары Нарек Карапетян Ереванда елдегі "әділетсіздік пен заңсыздыққа" қарсы наразылық шеруін өткізетінін жариялаған болатын.
Арменияның премьер-министрі Никол Пашинян егер "Электр желілері" компаниясының қызметкерлері саяси акцияға қатысатын болса, олар жұмыстан босатылатынын ескерткен. Ал Карапетянды қолдау тобы жұмыстан қуылған қызметкерлер қайта жұмысқа алынады деп уәде етті.
Маусым айында Армения соты Самвел Карапетянды билікті күшпен басып алуға жария түрде шақырды деген айыппен қамауға алған еді.
Армения тумасы Самвел Карапетян негізгі кәсіпкерлік қызметін Ресейде жүргізеді. Ол – көбіне коммерциялық жылжымайтын мүлік саласында құрылыс және басқарумен айналысатын "Ташир" компаниялар тобының президенті. Forbes журналы оның байлығы 3,6 миллиард АҚШ долларына тең деп бағалаған.
БАҚ: Израильмен соғыс кезінде Иран Ормуз бұғазын миналауға дайындалған болуы мүмкін
Израильмен әскери қақтығыс күшейген шақта Иран Парсы шығанағындағы кемелеріне теңіз миналар тиеп, Ормуз бұғазын бекітіп тастауға дайындалған болуы мүмкін. Мұндай ақпаратты АҚШ үкіметіндегі дереккөздерге сүйеніп Reuters агенттігі хабарлады.
АҚШ барлау қызметінің мәліметінше, Израиль Ирандағы ядролық нысандарға шабуыл жасағаннан кейін бірнеше күн өткенде Иран кемелеріне миналар тиелген. Тегеран бұл миналарды суға түсірмеген, бірақ олар кейіннен қоймаға қайтарылды ма, жоқ па – ол жағы белгісіз, деп жазды агенттік.
Reuters сұхбаттасқан адамдардың айтуынша, мұндай әрекет АҚШ-қа көрінеу түрде әдейі жасалған болуы мүмкін екенін және Иранның расымен бұғазды жабуды көздемегенін жоққа шығаруға болмайды. Иран әскери күштерінің ондай іс-әрекеті тиісті бұйрық беріле қалған жағдайға дайындықтың бір бөлігі болуы да ықтимал.
Парсы және Оман шығанақтарын жалғап тұрған Ормуз бұғазы стратегиялық маңызға ие – әлемде тұтынылатын мұнайдың шамамен 20 пайызы күн сайын осы бұғаз арқылы тасымалданады. Бұғаздың ең тар тұсының ені – шамамен 40 километр.
Израильмен арада болған 12 күндік соғыс кезінде Иран билігі өз аумағына жасалған шабуылдарға қарымта ретінде Ормуз бұғазын жауып, Парсы шығанағындағы АҚШ кемелерінің жолын кесіп тастауы мүмкін екенін мәлімдеген.
АҚШ қару-жарақ беруді тоқтата тұрмақ деген хабардан соң Киев Вашингтонмен келіссөз өткізуді сұрады
АҚШ қару-жарақ беруді тоқтатта тұруы мүмкін деген хабар тарағаннан кейін Киев Вашингтонмен телефонмен келіссөз өткізуді сұраған. Бұл жайлы Украина қорғаныс министрлігі мәлімдеді.
Министрлік Киев "келісілген қорғаныс көмегін жеткізу кестесі тоқтатылатыны немесе қайта қаралатыны туралы" ресми хабар алмағанын атап айтты.
"Келісілген қорғаныс көмегін жеткізу тұрақты, үздіксіз және болжамды болуын қамтамасыз ету – әсіресе әуе шабуылына қарсы қорғанысты нығайту саласында – өте-мөте маңызды", – делінген Украина қорғаныс министрлігінің хабарламасында.
Бұған қоса, Украина сыртқы істер министрлігі АҚШ-тың Киевтегі уақытша сенімді өкілі Джон Хинкельді шақыртты. Елшімен әңгіменің басты тақырыбы – Ресейдің Украинаға қарсы әскери басқыншылығы жалғасып жатқан шақта Вашингтонның әскери көмегі жайлы болды.
Бұған дейін америкалық БАҚ өз дереккөздеріне сүйеніп, АҚШ Украинаға қару-жарақтың кейбір түрлерін, соның ішінде Patriot әуе шабуылына қарсы қорғаныс жүйесіне арналған ондаған зымыранды жеткізуді тоқтата тұрмақ деп хабарлаған. Мұндай шешімнің себебі – АҚШ-тың өз әскери қорларының азаюына байланысты алаңдаушылық екені айтылды.
Лукашенко 16 адамға рақымшылық жариялады, арасында "экстремизм" үшін сотталғандар бар
Беларусьтің авторитар билеушісі Александр Лукашенко түрлі қылмыстар бойынша, соның ішінде "экстремистік әрекеттер" үшін де, сотталған 16 адамға рақымшылық жариялау туралы шешімді бекітті. Бұл шешім Тәуелсіздік күні қарсаңында қабылданды.
Рақымшылық жарияланғандар арасында сегіз әйел мен сегіз ер адам бар. Олардың үшеуінің жасы 50-ден асқан, екеуі – созылмалы дертке шалдыққан, біреуі – мүгедек. Тоғыз сотталушының кәмелетке толмаған балалары бар.
Бұған дейін рақымшылық және қылмыстық жауапкершіліктен босату мәселелері жөніндегі комиссияның төрайымы Ольга Чуприс 2025 жылдың алғашқы бес айында Александр Лукашенко рақымшылық туралы берілген өтініштердің 50 пайызын қанағаттандырды деп мәлімдеген. Алайда бұл мәліметті тексеру мүмкін емес, деп жазды Азаттықтың Беларусь қызметі.
Адам құқықтарын қорғайтын "Вясна" орталығының 2 шілдедегі дерегіне сәйкес, Беларусь Республикасында 1164 саяси тұтқын бар.
Бұған дейін құқық қорғаушылар 2024 жылдан бері елде 300 саяси тұтқын рақымшылыққа ілінгенін хабарлаған.
Трамп Израиль Газада 60 күндік бітім жариялауға келіскенін айтты
АҚШ президенті Дональд Трамптың мәлімдеуінше, Израиль АҚШ-пен жүргізілген келіссөз барысында Газада 60 күнге атысты тоқтату үшін қажет шарттарға келіскен.
"Израиль атысты 60 күнге тоқтату үшін қажет шарттарға келісті. Осы уақыт ішінде біз тараптардың барлығымен бірге соғысты аяқтау жөнінде жұмыс істейміз. Бұл түпкілікті ұсынысты бейбітшілік орнатуға үлкен күш салған Қатар мен Египет жасайды", — деп жазды Трамп Truth Social әлеуметтік желісінде.
Бұған қоса, Трамп АҚШ пен Еуроодақта террористік ұйым деп танылған ХАМАС тобы бұл келісімді қабылдайды деп үміттенетінін айтып, егер олай болмаса, жағдай одан сайын ушығатынын ескертті.
Трамптың бұл постына АҚШ үкіметінің бұрынғы тиімділік департаментінің басшысы, өткен айда президентпен көпшіліктің көзінше дауласып қалған миллиардер Илон Маск пікір білдірді. "Трамп әлемнің әр түкпіріндегі бірнеше ауыр жанжалды сәтті шешті", — деп жазды Маск X әлеуметтік желісінде.
Израильдің ресми өкілдері Трамптың мәлімдемесіне байланысты әзірге түсініктеме берген жоқ.
Араб елдерінің бірінен араағайын ретінде қатысып отырған өкіл The Times of Israel басылымына гуманитарлық көмекті таратуға қатысты мәселелер әлі де даулы болып тұрғанын айтты. Мысалы, ХАМАС тобы бұрынғы жүйе қайта оралғанын немесе қазіргі кезде Газа гуманитарлық қоры (GHF) басқарып отырған жүйенің орнына жаңасы құрылғанын қалайды. Израиль бұл қор палестиналық қарулы топтар көмекті иемденіп алмауы үшін қажет деп біледі.
Газада кепілде ұсталынып отырғандар мен атысты тоқтату жөніндегі келіссөздерді Трамптың Таяу Шығыс бойынша арнаулы өкілі Стив Уиткофф үйлестіріп отыр. Келіссөз барысымен таныс дереккөздердің хабарлауынша, оның ең кейінгі айтқан ұсынысы: 60 күндік бітім кезеңінде ХАМАС он тірі израильдік тұтқынды кепілден босатып, қаза тапқан 18 адамның сүйегін қайтаруы керек. Қалған тұтқындар атысты толық аяқтау жөнінде тұрақты келісім жасалған жағдайда ғана босатылады.
2023 жылғы 7 қазанда ХАМАС тобы мен жақтастары Израильге шабуыл жасап, салдарынан мыңнан астам адам қаза тапты. 250-ден астам адамды ХАМАС тұтқын ретінде Газа секторына күштеп алып кетті. Кейінгі деректер бойынша, Газа секторында жихадшылардың қолында әлі 50-шақты адам қалып отыр, олардың шамамен 20-сы тірі деген болжам бар.
Қазақстанда жазасын өтеп жатқандар дәрігермен және адвокатпен телефонмен сөйлесу мүмкіндігіне ие болды
Қазақстанда сот кескен жаза мерзімін қамау мекемесінде өтеп жатқан азаматтарға адвокатпен құпия түрде сөйлесу және дәрігерден кеңес алу мүмкіндігі кеңейтілді. Ішкі істер министрлігінің Қылмыстық-атқару жүйесіне қарасты мекемелердің ішкі тәртіп ережелеріне тиісті өзгерістер енгізілді деп хабарлады "ҚазАқпарат" агенттігі.
Жаңа өзгерістерге сәйкес, жазасын өтеп жатқан азаматқа заң көмегін алу үшiн жазбаша немесе ауызша берген өтініші бойынша адвокатымен шектеусіз кездесу құқығы беріледі. Мұндай кездесу толықтай құпия жағдайда және уақыт жағынан шектеу қойылмай өткізілуге тиіс.
Бұған қоса, жазасын өтеушілер енді өз адвокаттарымен телефонмен сөйлесе алады. Ол үшін сотталған адамның жеке ісінде қорғау туралы жазбаша хабарлама болуы қажет. Колония әкімшілігі тиісті сұрау алғаннан кейін телефонмен сөйлесуді ұйымдастыруға міндетті. Бұл ретте екі тарапқа – адвокатқа да, жазасын өтеушіге де – үшінші бір тұлғаны әңгімеге тартуға тыйым салынады.
Тағы бір маңызды жайт – әңгіме барысында тіпті этика немесе мораль нормалары бұзылған күннің өзінде, егер ол заң көмегін көрсетуге қатысты болса, адвокат пен сотталған адамның телефон әңгімесін үзіп тастауға болмайды.
Медициналық көмекке қол жеткізу мәселесіне де қатысты өзгерістер бар. Дәрігер қорытындысы болған жағдайда, сотталған адамға басқа медициналық ұйымдардың мамандарына қашықтан хабарласып, кеңес алуға мүмкіндік беріледі. Бұл кеңестер түрме дәрігерінің қатысуымен өтеді, бөтен адамдардың қатысуына тыйым салынады.
Қазақстандық құқық қорғаушылар сотталған адамдардың, әсіресе шалғайда жатқан мекемелерде қамауда отырғандардың заң жағынан және медициналық көмек алуға мүмкіндігі өте шектеулі екенін айтып, бұл мәселені осыған дейін бірнеше рет көтерген. Сарапшылар бұл жаңа өзгерістерді оң қадамға балап отыр, алайда олардың нақты орындалуын қатаң бақылау қажет дейді.
Ақ үй: АҚШ Украинаға қару-жарақтың кейбір түрін жеткізуді тоқтатты
АҚШ Украинаға қару-жарақтың кейбір түрін жеткізуді уақытша тоқтатты. Мұндай ақпаратты CBS телеарнасы таратты.
Телеарна өз хабарында келтірген Ақ үй өкілінің мәлімдемесінде: "Қорғаныс министрлігі басқа елдерге көрсетілетін әскери көмекті қайта қарағаннан кейін, Американың ұлттық мүдделерін бірінші орынға қою туралы шешім қабылданды", – делінген.
CBS-тің АҚШ әкімшілігіндегі дереккөзі түсіндіргендей, мұндай шешім АҚШ-тың қару-жарақ қорларының азаюына байланысты алаңдаушылық туындағаннан кейін қабылданған.
Нақты қандай қару-жарақ түріне қатысты алаңдаушылық туғаны ресми түрде айтылмады. Бірақ Пентагон мен Конгрестегі дереккөздеріне сүйенген NBC News-тің мәліметінше, АҚШ қорғаныс министрі Пит Хегсет Украинаға зымырандар мен оқ-дәрі жіберуді уақытша тоқтата тұру жөнінде нұсқау берген. Ондай қару-жарақ қатарында Patriot әуе шабуылына қарсы қорғаныс жүйесіне арналған зымырандар, гаубица снарядтары, Hellfire зымырандары мен "әуе-әуе" ракеталары бар деп жазды басылым.
Аталған қару-жарақтар АҚШ-тың бұрынғы президенті Джо Байденнің әкімшілігі бекіткен Украинаға көмек пакетінің құрамына енген болатын. Қару-жарақ жеткізу ісіндегі үзіліс осыдан бірнеше апта бұрын АҚШ қорғаныс министрі Пит Хегсеттің пәрменімен бастаған америкалық қару-жарақ қорларының жай-күйін бағалау аяқталғанға дейін жалғаспақ.
АҚШ-тың қару-жарақ қорлары Украинаға берілген көмек пен Таяу Шығыста хуситтерге қарсы операциялардан соң, Израиль мен АҚШ-тың басқа да одақтастарына Иран жасаған әуе шабуылдарын тойтару барысында белсенді қолданылғаннан кейін азайған.
Кейінгі айларда Ресейдің украин қалаларына жасаған әуе шабуылдарының күшеюіне байланысты Киев Батыстағы одақтастарына әуе шабуылына қарсы қорғаныс жүйелерін көбірек беруді сұрап, үнемі өтініш айтып келеді.
Өткен аптада Гаагадағы НАТО саммитінің қорытынды баспасөз мәслихатында президент Дональд Трамп АҚШ Украинаға қосымша Patriot жүйелерін беру мүмкіндігін қарастыратынын айтқан кезде "бұл жүйелер Израильге де жеткізіледі, оларды алу оңай емес" және "олар АҚШ-тың өзіне де қажет" деп мәлімдеген.
"Шекарасыз тілшілер" ұйымы Қазақстан Айдос Садықовтың қазасы жайлы үнсіз отырғанын айтты
2024 жылдың жазында Украина астанасында қастандықпен өлтірілген қазақстандық оппозициялық журналист, "Бәсе" YouTube-арнасының авторы Айдос Садықовтың қаза тапқанына бір жыл толуына байланысты "Шекарасыз тілшілер"(Reporters sans frontières, RSF) халықаралық құқық қорғау ұйымы Қазақстанды қылмысты тергеуде Украинамен әріптестік орнатуға үндеді.
1 шілде күні RSF сайтында "Журналисті атып кетті, мемлекет үнсіз отыр: Қазақстан Айдос Садықовтың өлтірілуіне қашан елең етеді?" деген тақырыппен көлемді мақала жарияланды.
– "Шекарасыз тілшілер" Украинада қорқақ әрі пасық қастандықтың құрбаны болған, қазақ тәуелсіз журналистикасының символына айналған Айдос Садықовтың рухына тағзым етеді. Бұл қылмыс жазасыз қалмауға тиіс. Қазақстан бұл оқиғаның барлық мән-жайын анықтап, кінәлілер мен олардың артында тұрғандарды табу, тұтқындау және қылмыстық жауапкершілікке тарту мақсатында Украинада жүріп жатқан алдын ала тергеуге толық көлемде көмек көрсетуге міндетті. Садықовтың жары, журналист Наталья Садықова бұл іске байланысты нақты жауаптар алуға лайық, ал оны қорқытып-үркіту дереу тоқтатылуы керек. RSF Украина билігін оның қауіпсіздігін қамтамасыз етуге шақырады", - деді RSF ұйымының Украинадағы аймақтық өкілі Полин Мофре.
Халықаралық ұйым марқұм күйеуінің ісін жалғастырып, "Бәсе" YouTube-арнасын жүргізіп жүрген журналист Наталья Садықованың: "Мен саясаткер емес, журналистпін. Мен бар болғаны Айдосты өлтіргендер жауапқа тартылғанын қалаймын", – деген сөзін келтірген.
2024 жылдың жазында Украина астанасында қастандыққа ұшыраған қазақстандық оппозициялық журналист Айдос Садықов 13 күн ауруханада ес-түссіз жатып, есін жимастан жан тапсырды. Былтыр 18 маусымда әйелі және үш баласымен Киевте тұрып жатқан үйіне келген Садықовты көлікте отырған жерінде киллер атып кеткен.
Украина полициясы бұл қылмысқа күдікті ретінде Қазақстанның екі азаматы – Алтай Жақанбаев пен бұрынғы полиция қызметкері Мейрам Қаратаевты атады. Садықовқа қастандық жасалғаннан кейін Украинадан шығып кеткен ол екеуінің үстінен украин билігі "тапсырыспен кісі өлтіру" бабы бойынша іс қозғаған.
Қазақстан бас прокуратурасы Жақанбаев өз еркімен елге келіп берілді деп мәлімдеді. Кейін жергілікті жаңалық сайттары оның ешқайда кетпейтіні туралы қолхат беріп, қамаудан босап шыққанын хабарлады. Ал Қаратаев туралы ақпарат жоқ. Қазір екі күдіктінің де қайда екені белгісіз.
Солтүстік Корея Ресейдің Курск өңірінде өлген сарбаздарын жерлеу рәсімін көрсетті
Солтүстік Кореяның мемлекеттік телеарнасы Ресейдің Курск облысында украин әскерімен шайқаста қаза тапқан солтүстіккореялық сарбаздарды жерлеу рәсімінен бейнекөріністер көрсетті, деп жазды Оңтүстік Кореяның "Ренхап" агенттігі.
Марқұмдарды жерлеу кезінде түсірілген фотосуреттер Солтүстік Корея мен Ресей арасында жан-жақты стратегиялық әріптестік туралы шартқа қол қойылғанына бір жыл толуына арналған гала-концертте көрсетілген.
Бейнекадрларда Солтүстік Корея басшысы Ким Чен Ын табыттардың бірін тумен жауып жатқан сәт бейнеленген. Концерт барысында солтүстіккореялық сарбазға тиесілі деп сипатталған, қан дақтары қалған қойындәптер де көрсетілген.
Агенттік суреттердегі шараға қатысушылар қыстық киім кигеніне қарап, бұл жерлеу рәсімі бірнеше ай бұрын өткен болуы мүмкін деуге негіз береді деп жазды.
Гала-концертке Ресей Федерациясының мәдениет министрі Ольга Любимова да қатысқан. Ол қазір Пхеньянда ресми сапармен жүр.
• 2024 жылдың күзінен бастап Оңтүстік Кореяның барлау қызметі мен Батыс елдерінің арнаулы қызметтері Солтүстік Корея 10 мыңнан астам сарбазын Ресейге көмекке жібергенін хабарлаған. Ол сарбаздар кейін Украина қарулы күштеріне қарсы соғысқа қатысқан. Солтүстік Корея әскері айтарлықтай шығынға ұшырағаны, сондай-ақ кейбірін Украина қарулы күштері тұтқынға түсіргені айтылды.
• 2025 жылдың сәуір айының аяғында ресейлік әскери басшылық пен президент Владимир Путин Курск облысындағы шайқастарға Солтүстік Корея жауынгерлері қатысқанын ресми түрде мойындады. Кейінірек Солтүстік Корея Ресей армиясына қосымша әскер жіберуі мүмкін деген ақпарат тарады.
АҚШ ресейлік "Аеза Групп" IT-компаниясына санкция салды
АҚШ қаржы министрлігі ресейлік "Аеза Групп" IT-компаниясы мен оның басшылығына қарсы санкциялар енгізілгенін хабарлады. Министрлік шектеу шаралары аталған компанияның "АҚШ-та және бүкіл әлемде кибершабуылдан зардап шеккендерге бағытталған киберқылмыс әрекеттерді қолдаудағы рөліне байланысты" қабылданды деп мәлімдеді.
Хабарламада компания киберқылмыскерлерге әшкере болудан жалтаруға көмектесетін арнаулы серверлер мен басқа да компьютерлік инфрақұрылымдар сатумен айналысатыны айтылған.
Санкцияға "Аеза Групп" IT-компаниясының негізін салушы Арсений Пензев, бас директоры Юрий Бозоян, техникалық директоры Владимир Гаст және компанияның ортақ меншік иесі Игорь Князев ілінді.
Бұған қоса компанияның Ұлыбританиядағы филиалына – Aeza International және Ресейдегі екі еншілес ұйымына – "Аеза Логистик" пен "Облачные решения" жауапкершілігі шектеулі серіктестеріне де шектеу енгізілген.
Биыл сәуір айында Мәскеу соты Юрий Бозоян мен компанияның тағы бірнеше қызметкерін қылмыстық ұйым құрған, оған қатысқан және өзге де қылмыстар жасаған деген күдікпен қамауға алған. Сол кезде Арсений Пензев те тұтқындалған, оған қылмыстық ұйымға қатысуға жәрдемдесті және есірткі сатуға талпынды деген айып тағылған.
Сол кезде Baza телеграм-арнасы "олар атышулы BlackSprut есірткі дүкенін "қамқорлығына алғаны" үшін ұсталған" деп жазған еді. Арнаның мәліметінше, күдіктілер дүкен жұмысына техникалық база ұсынған.
Путин мен Макрон кейінгі үш жылда алғаш рет өзара телефонмен сөйлесті
Ресей президенті Владимир Путин мен Франция президенті Эммануэль Макрон 2022 жылдың қыркүйегінен бері алғаш рет өзара телефонмен сөйлесті.
Ресейдің сыртқы істер министрлігінің хабарлауынша, екі президент Иран мен Израиль арасындағы қақтығысты, Иранның ядролық нысандарына АҚШ жасаған әуе шабуылын, сондай-ақ Украинадағы соғысты талқылаған.
Путин [Украинадағы қарулы] жанжалға Батыс елдерінің саясатын кінәлап, олар көп жыл бойы Ресейдің қауіпсіздік мүдделерін елемей, Украинада "Ресейге қарсы плацдарм" құрды әрі "Украинаның орысша сөйлейтін азаматтарының құқықтары бұзылғанына көз жұма қарады" деп сөккен. Бұған қоса Путин Батыс елдерін Киевке қару беріп, қақтығысты ұзартуға үлес қосып отыр деп айыптаған.
Франция президентінің баспасөз қызметі екі сағатқа созылған телефон әңгімесі барысында Макрон Украинаның аумағында атысты тоқтатып, соғысты аяқтау туралы бейбіт келіссөз бастауға шақырғанын хабарлады. Әңгіме кезінде Макрон "Франция Украинаның егемендігі мен аумағының тұтастығына айнымас қолдау танытатынын нықтап айтқан". Ресми ақпаратта Макрон мен Путин пікір алмасуды жалғастыруға ниетті екені де айтылған.
АҚШ сенаты Трамптың "Үлкен әрі керемет" бюджетін мақұлдап, оны Өкілдер палатасына қайта жолдады
АҚШ сенаты бір күннен астам уақытқа созылған талқылаудан кейін, президент Дональд Трамп ұсынған "Үлкен әрі керемет" бюджет туралы заң жобасын аз ғана басымдықпен мақұлдады, деп хабарлады ВВС. Сенаттағы 100 орынның 53-ін республикалық партия иеленіп отырғанына қарамастан құжатты қабылдау оңғайға түскен жоқ: жобаны 50 республикашыл сенатор мен дауыс тең түскен жағдайда шешуші дауысқа ие болатын вице-президент Джей Ди Вэнс қолдады.
Мұндай нәтижеге қол жеткізу Аляска штатынан сайланған сенатор Лиза Муркаускиді соңғы сәтте көндіре алғаннан кейін ғана мүмкін болды. Әуелгіде ол құжатты қолдауға құлықсыз болған еді.
Сенаттағы демократтардың бәрі және үш республикашыл сенатор – Мэн штатынан сайланған Сюзан Коллинз, Солтүстік Каролинадан сайланған Том Тиллис бен Кентуккиден сайланған Рэнд Пол – бюджет жобасына қарсы дауыс берді.
Жобаны талқылау кезіндегі пікірсайыс барысында сенаторлар бюджетке бірқатар түзету енгізді, сондықтан енді оны қайтадан Өкілдер палатасы бекітуі керек. Ол палатада республикашылдар басымдығы Сенаттағыдан да аз болғандықтан бюджет жобасының болашағы әзірге белгісіз қалып отыр деп жазды ВВС.
Әйткенмен, Өкілдер палатасы бюджет бойынша талқылау мен дауыс беруді сәрсенбі күні өткізуді ұйғарды, деп хабарлады Reuters.
Бұл заң жобасына әртүрлі саяси тараптардан айтылып жатқан сын көп: солшылдар оны ең мұқтаж америкалықтар үшін маңызды әлеуметтік бағдарламаларға (мысалы, аз қамтылған жандарға медициналық көмек көрсететін Medicaid, азық-түліктен жәрдемдесетін food stamps) бөлінетін қаржыны қысқартқаны үшін, ал оңшылдар жобаны мемлекеттік қарызды күрт ұлғайтатын шектен тыс шығындар үшін сынға алды.
Бұған дейін президент Дональд Трамп бұл бюджетке Тәуелсіздік күніне (4 шілде) дейін қол қоюға дайын екенін мәлімдеп, заң шығарушыларды құжатты жылдам қабылдауға үндеген еді. Алайда, сейсенбі күні ол аталған мерзімге дейін үлгеру "өте қиын" болатынын мойындады.
ПІКІРЛЕР